ارتباط عملکرد دانه و میزان روغن بزرک با میزان کلروفیل، پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ تحت رژیم های مختلف آبیاری

مطالعه واکنش های فیزیولوژیک ژنوتیپ های مختلف بزرک (linum ustitatissimum) به تنش کمبود آب می تواند به شناسایی سازوکارهای مؤثر در مقاومت گیاه به این تنش کمک کند. در این راستا اثر تنش کم آبی بر غلظت کلروفیل، پرولین، کربوهیدرات های محلول برگ و عملکرد دانه شش ژنوتیپ بزرک به صورت آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان، با استفاده از سه رژیم آبیاری به صورت کرت های خردشده مورد بررسی قرار گرفت. سطوح تیمار آبیاری به عنوان فاکتور اصلی براساس آبیاری پس از تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس a به میزان 70، 115 و 145 میلی متر و شش ژنوتیپ بزرک [c1، c2، c3، b (بومی کردستان)، خراسان و 33] به عنوان فاکتور فرعی بودند. علیرغم اینکه تنش کمبود آب باعث کاهش عملکرد دانه و مقدار کل کلروفیل ژنوتیپ های مورد ارزیابی شد، ولی منجر به افزایش غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ آنها شد. در شرایط تنش شدید ژنوتیپ b با 2193 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت. بیشترین کاهش میزان کلروفیل (34 درصد) در سطح تنش شدید در ژنوتیپ c1 مشاهده شد. بیشترین افزایش غلظت کربوهیدرات های محلول برگ به میزان 93 درصد در ژنوتیپ b مشاهده شد. ژنوتیپ های c1، c2، c3 و خراسان بیشترین و ژنوتیپ های b و 33 کمترین افزایش میزان پرولین در شرایط تنش را داشتند. به نظر می رسد که نقش کربوهیدرات های محلول در مقایسه با پرولین و همچنین حفظ غلظت کلروفیل، در ایجاد تحمل به تنش کمبود آب در گیاه بزرک مؤثرتر باشد. احتمالاً مؤثرتر بودن کربوهیدرات های محلول در ایجاد تحمل به تنش کمبود آب مرتبط با نقش این ترکیبات در بهبود تنظیم اسمزی است.